پروفیل نوعی از مقاطع فلزی است که در ساخت درب، پنجره، لوله یا نمای ساختمان کاربرد دارد. این مقاطع در آلیاژها و جنس‌های متفاوتی تولید می‌شوند و در صنایع مختلفی مانند ساختمان‌سازی، کشتی‌سازی، خودروسازی و صنعت مبلمان استفاده می‌شوند.
پروفیل‌ها می‌توانند به شکل‌های مختلفی مانند تیرآهن، نبشی، ناودانی و غیره باشند و بر اساس شکل، ابعاد، جنس، ضخامت و روش تولید دسته‌بندی می‌شوند.
استفاده از پروفیل در ایران به دوران پس از جنگ جهانی دوم بازمی‌گردد و اولین کارخانه تولید پروفیل در ایران در سال ۱۳۴۰ افتتاح شده است.
پروفیل‌ها چگونه تولید می‌شوند ؟
پروفیل‌ها از طریق فرآیندهای مختلفی تولید می‌شوند که شامل نورد گرم، نورد سرد و رول فرمینگ است. در ادامه به اختصار به نحوه تولید پروفیل می پردازیم :
1. نورد گرم : در این روش، محصول شمش که مواد اولیه تولید محسوب می‌شود، طی عملیات نوردکاری به لوله و درنهایت به پروفیل تبدیل می‌شود. لوله‌هایی که با این روش به دست می‌آیند پس از جوش خوردن با عبور از دستگاه‌هایی که لوله را از همه طرف تحت فشار می‌گذارند، تغییر شکل داده و در نهایت پس از برشکاری در ابعاد مشخص، بسته‌بندی می‌شوند.
2. نورد سرد : مواد اولیه تولید پروفیل با نورد سرد معمولا ورق کلاف است که باید کیفیت بالایی داشته باشد. تبدیل ورق به انواع پروفیل مراحل طولانی را طی می‌کند. ابتدا ورق در دستگاه برش قرار گرفته و پس از باز شدن رول، با غلتک‌هایی صاف و مسطح می‌شود. رول بازشده پس از حرارت‌دهی و نرم شدن، با گیوتین برش داده می‌شود. پس از برش ورق‌ها، در بخش شافت از هم جداسازی شده و به قسمت نوار جمع‌کن می‌رسند. در این بخش دو سر ورق به حالت مورد نظر تغییر شکل داده می‌شود. پس از این مرحله نوارهای شکل گرفته شده، به هم جوش خورده و پس از برش نیز بسته‌بندی می‌شوند.
3. رول فرمینگ: این روش برای تولید پروفیل‌های باز و بسته استفاده می‌شود و شامل عبور دادن ورق فلزی از مجموعه‌ای از غلتک‌ها است که به تدریج شکل مورد نظر را به ورق می‌دهند.
این فرآیندها امکان تولید پروفیل‌هایی با اشکال و ابعاد مختلف را فراهم می‌کنند که در صنایع گوناگون کاربرد دارند.
انواع پروفیل
انواع پروفیل‌ها بر اساس شکل، ابعاد، جنس، ضخامت و کاربرد به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند.
پروفیل‌های باز
پروفیل باز به مقاطع فولادی گفته می‌شود که سطح مقطع آن‌ها باز است و دارای دهانه‌ای پهن و بدون پوشش هستند. این نوع پروفیل‌ها در ساخت درب و پنجره‌ها، نمای ساختمان، و گاهی برای تولید انواعی از لوله‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. پروفیل‌های باز از جمله نبشی، تیرآهن، ناودانی، و پروفیل Z هستند که در ساخت و سازهای بزرگ‌تر مانند استادیوم‌ها، کشتی‌سازی، پارکینگ‌ها، انبارها و سقف‌های صنعتی کاربرد دارند. این پروفیل‌ها به دلیل وزن کم و قیمت پایین، انتخاب مناسبی برای پروژه‌هایی با تناژ بالا محسوب می‌شوند
• نبشی: با شکل L، برای اتصالات و تقویت سازه‌ها استفاده می‌شود.
• تیرآهن: با شکل I یا H، در سازه‌های باربر مانند ستون و تیر استفاده می‌گردد.
• ناودانی: با شکل U، در ساخت سقف و زهکشی کاربرد دارد.
• پروفیل Z : به دلیل شکل Z، بیشتر در سقف‌های شیروانی استفاده می‌شود.
پروفیل‌های بسته
پروفیل بسته به مقاطع فولادی گفته می‌شود که سطح مقطع آن‌ها بسته است و در تمام طول پروفیل، شکل ثابتی دارند1. این نوع پروفیل‌ها به دلیل بسته بودن سطح مقطع، استحکام بالایی دارند و در صنایع مختلفی کاربرد دارند.
• لوله‌ها: با سطح مقطع دایره‌ای، در لوله‌کشی و سازه‌های مختلف به کار می‌روند.
• قوطی‌ها: با سطح مقطع مربعی یا مستطیلی، در ساختمان‌سازی و صنعت مبلمان استفاده می‌شوند.
انواع پروفیل بر اساس جنس
• پروفیل صنعتی: برای استفاده در صنایع مختلف.
• پروفیل مبلی: در صنعت مبلمان.
• پروفیل آلومینیوم: به دلیل وزن سبک و مقاومت در برابر زنگ‌زدگی.
• پروفیل گالوانیزه: با پوششی از جنس روی برای مقاومت بیشتر در برابر خوردگی
این تنوع در انواع پروفیل‌ها امکان استفاده در پروژه‌های متفاوت را فراهم می‌کند و به انتخاب متناسب با نیازهای خاص هر پروژه کمک می‌کند.
قوطی پروفیل
قوطی پروفیل، مقاطعی فولادی و توخالی هستند که بنا به کاربردشان با طراحی خاصی تولید می‌شوند. این مقاطع فولادی را می‌توان مطابق با جنس، سایز، کاربرد و شکل تقسیم‌بندی کرد.
قوطی پروفیل به شکل مربع یا مستطیل است و عموما از جنس آهن تولید می‌شود. این پروفیل‌ها از خمکاری ورق‌های آهنی با ضخامت‌های مختلف و در ابعاد گوناگون، معمولا با طول ۶ متری ساخته می‌شوند.
قوطی پروفیل در گذشته بیشتر برای ساخت درب و پنجره استفاده می‌شد اما امروزه کاربردهای گسترده‌ای در بخش‌های مختلف ساختمان و صنایع دیگر مانند خودروسازی دارند. این محصول برای اولین بار در آلمان ساخته شد و سپس سایر کشورهای اروپایی و آمریکا نیز به تولید آن روی آوردند.
مهمترین کاربردهای پروفیل
پروفیل‌ها کاربردهای متنوعی در صنایع مختلف دارند. مهمترین کاربردهای پروفیل عبارتند از:
• ساختمان‌سازی: استفاده در ساخت درب و پنجره‌های آهنی، نرده‌های راه پله، حفاظ‌های تراس، نمای ساختمان، پوشش سقف‌ها، و زیباسازی شهری
• صنایع خودروسازی: به کارگیری در تولید قطعات و بدنه خودروها
• تجهیزات ورزشی: استفاده در ساخت وسایل ورزشی مانند دروازه‌های فوتبال و بسکتبال
• ساخت پل‌ها: به کار رفتن در ساختار پل‌ها به منظور افزایش استحکام و دوام
• صنایع نظامی: کاربرد در تولید تجهیزات و وسایل نظامی
• لوازم پزشکی: استفاده در ساخت تخت‌های بیمارستانی، وسایل حمل بیمار، و تجهیزات آزمایشگاهی
• کرکره‌های مغازه: ساخت کرکره‌های برقی و دستی برای مغازه‌ها و فروشگاه‌ها
• صنعت ساختمان‌های پیش‌ساخته: به کارگیری در ساخت سازه‌های سبک و سریع‌الاحداث
این تنوع در کاربرد پروفیل‌ها نشان‌دهنده اهمیت و جایگاه ویژه آن‌ها در پروژه‌های مهندسی و صنعتی است.
کاربردهای قوطی پروفیل
قوطی پروفیل به دلیل استحکام بالا و تنوع در ابعاد، کاربردهای گسترده‌ای در صنایع مختلف دارد. مهمترین کاربردهای قوطی پروفیل عبارتند از:
• ساختمان‌سازی: استفاده در ساخت درب و پنجره‌های فلزی، نرده‌های راه‌پله، حفاظ‌های تراس و فریم‌های ساختمانی
• صنعت خودروسازی: به کارگیری در تولید قطعات و بدنه خودروها
• تولید ماشین‌آلات: استفاده در ساخت انواع ماشین‌آلات صنعتی
• سازه‌های فلزی: کاربرد در ساخت سازه‌های فلزی مانند سوله‌ها و اسکلت‌های فلزی
• صنایع پل‌سازی: استفاده در ساخت پل‌ها و سازه‌های مرتبط
• صنایع نظامی: کاربرد در تولید تجهیزات و وسایل نظامی
• شهرسازی: استفاده در زیباسازی شهری و ساخت انواع حفاظ و نرده
این تنوع در کاربرد قوطی پروفیل نشان‌دهنده اهمیت و جایگاه ویژه آن در پروژه‌های مهندسی و صنعتی است.